بنام او
اهمیت لحن کلام
در مکالمه با مردم لحن وآهنگ کلام غالبا تاثیر گذارتر ازخودکلام است در کار هدایت همینطور است سهل است که انواع لحن ها را بشناسیم مانند لحن .ارام، لحن تند، لحن گله آمیز، لحن خشمگین، لحن غمگین وغیره وبطور کلی لحن دوستانه وغیر دوستانه باسهولت قابل تشخیص است.
لحن کلام معمولا حالت گوینده را منعکس میکند وچه بسا جدا از منطق ومعنی کلام است.
***
او من نیست !
اومن نیست من او نیستم اگر درست دانسته شود موجب تحول است
غلاف ترس وخیال ***
احساس میکنم که در غلافهای ترس وخیال زندگی میکنیم ولذت های ماراگریز وخود فریبی که ذهن را توفیق واطمینان موقت میبخشد تشکیل میدهد
بندرت که احساسات عالی فطری ظهور کند غلاف منیت که از وهم وترس ساخته شده محو میشود
اگر غلاف شخصیت اجتماعی کنار رود اعتقادات دینی و اعتقادات غیر دینی وقضاوت درباره هرچیزتغییر میکند یا محو میشود وگرایشی وعشقی به مبدا ظهور میکند
****
عاقبت شخصیت اجتماعی
این شخصیت اجتماعی محکوم به فناست زیرا درغفلت از خدا کسب شده و باعتبارربوبیت جامعه شکل گرفته و ساخته شده است وافکار و بینشهای هرکس در قالب آنست ولذا افکار وبینشهایش هم اعتباری ندارد مگر آن علوم واطلاعاتی که بیطرفانه یادگرفته است
این آیه قرآن در رابطه با آنچه میگوئیم شخصیت مجازی یا کسبی که درهمه هست جای دقت دارد:
ولو یوآخذ الله الناس بما کسبوا ماترک علی ظهرها من دابه
****
اصالت دیگران!
درک وبینشهای مابر مبنای اصالت دیگران(اصالت بشر)شکل گرفته است یعنی آنها قائم بذات تصور شده اند واز طفولیت این ذهنیت ایجاد وماندگار وشرطی شده است دین و ادبیات.. هم در قالب این ذهنیت مفهوم شده است وعجب نیست اگر یک آدم دینداراز مفهوم دین بی خبر باشد ایمان حقیقی چیزی ورای این ذهنیت هاست
******
محبوس در خود
هرکسی در قفس شخصیت تدافعی وسازشی خود بادیگران محبوس است و افکار و بینشهای او در همین قالب جریان دارد وچه بسا قادر نیست خارج از آن را متصور شود همین شخصیت خاص را تمامیت میدهد وبا آن زیست میکند. در این حال از حقیقت دین بی خبر است اگرچه تربیت دینی داشته باشد معدود کسانی خارج از قفس را تا حدی متوجه شده اند واینها معمولا شاعر یا عارف بحساب میایند ایمان حقیقی مستلزم اینست که انسان محصور در قفس نباشد.
*****
بزرگان ومشاهیر قائم بذات!
وقتی نام باصطلاج بزرگان ومشاهیر برده میشودانگار آنها موجوداتی قائم بذات ومستقل بوده اند مثلادر باره سقراط وافلاطون کسی ازپشتوانه هستی آنها سخن نمیگوید وبتصور نمیآید که آنها خودشان بدنیا نیامده اند وابتداکودکانی ضعیف بوده واز آفت وبیماری جسته اند وبسن رشد رسیده اند وبسبب عواملی افکار فلسفی پیدا کرده اند .هم در مورد پیامبران و اولیای دین باید گفت در اذهان چه بسا قائم بذات یا جانشین خدا تلقی تلقی میشوند و قرآن مردم را از آن برحذر داشته است.(لا یامرکم ان تتخذوا الملائکه والنبیین اربابا ایامرکم بالکفربعد اذ انتم مسلمون. شما را فرمان نخواهد داد که فرشتگان و پیامبران را به خدایى بگیرید آیا پس از آنکه سر به فرمان [خدا] نهادهاید [باز) بکفر فرمانتان دهد)
*****
از نظرات عرفای هند ونقد
عارفانی مانند کریشنامورتی و اشو گفته اند که ملحد بودن به دینداری ترجیح دارد واینها هدف اززندگی را نیزرسیدن بخدا میدانند! اشو میگوید تمام اعتقادات عاریه هستند در یافت خود شما نیست
وباید گفت بی اعتقادی هم نشانه اعتقاد به چیز دیگریست وعاریه است مثلا اعتقاد به اصل بودن خاصیت ماده وقوانین طبیعت واینکه ورای آن چیزی نیست واین حالت، احساسات عالیه و فطری را متوقف یا زیر سرپوش میبرد واخلاق ومعنویت را بی ارزش میکند باید دید در کشورهائی که تبلیغات ضد دینی شده آیا روحیه مردم را بهتر کرده یا بدتر مسلما تاثیر نامطلوب داشته است
آیا خدا شناسان وعارفان واقعی از میان دینداران ظهور کرده اند یااز بین بیدینان؟
اگر کسی به موسی وعیسی وپیامبر اسلام و..تعالیم آنها توجه داشته باشد بهتر است یابه اشخاص قدرتمند تاریخی وبدون معنویت ( هر آدمی به هرحال چه بشکل درست یا غلط نگاهش به اشخاص یا مکاتب مشهوری هست)
این عارفان همچنین گفته اند تمام ادیان باید از بین بروند !.
سخن عجیبی گفته اند میبایست بگویند تمام ادیان آسمانی باید به اصل خود برکردند چنانکه پیامبران بنی اسرائیل هیچکدام دین پیامبر قبلی را نفی نکردند بلکه منظور دین را از نو مطرح کردند ودر قران هم آموزشهای موسی وعیسی وغیره مورد تائید است وهم در قرآن آمده است که از میان مومنان ویهودیان وستاره پرستان و..هرکس حقیقتا ایمان بخدا وآخرت بیآورد ماجور است وخوف حزنی برآنها نیست.
به اهل دین میراثی باید گفت دین حقیقت دارد خدا وجود دارد اما نه اینطور که شما معتقد شده ایدبلکه ایمان حقیقی وغیر تقلیدی لازمست ودین خارج از امیال نفسانی معنا پیدا میکند.
دین همانست که واعظ گوید لیکن اینگونه که فهمیدی نیست...
اشو گفته است: متوجه شده ام همیشه سعی دارم دیگران را قانع کنم که من آدم مهم و قدرتمندی هستم ودلایل مو ضوع را مراقبه کرده ام ودیده ام ترس است کتاب شهامت ص 173
اعتراف جالبی است و در آثارش این بزرگمنشی بخوبی نمایان است ودرآثار کریشنامورتی تواضع وعدم خودخواهی احساس میشود
*****
شناخت یا انس؟
کودک در سالهای اولیه زندگیش باتصورت و توهمات ونیازهائی با دیگران انس میگیرد و در کنار آنها میآرامد اما این انس به معنای شناخت آنها نیست وتوان گفت شناخت مجازی از آنها پیدا میکند وحقیقی حساب میشود
مادر وپدر و دیگراطرافیان مانند برادران و خواهران ودائی وخاله و عمو وعمه وآشنایان در ذهنش مکانتی میابند واز هر کدام تصور وتجسمی دارد که در قالب وانمودها وحساسیت ها وخوش آمدن یا بد آمدنهای اوست وطفل این تصورات قالبی را حقیقت میپندارد و ازجامعه تائید میگیرد که حقیقت دارد.
اما تصویر وتصوراو از یگران شناخت واقعی نیست مثلا برداشتی که او از آنها دارد با برداشتی که دیگران ازآنها دارند متفاوت است زیرا آنهاخصوصا کسانیکه خارج از خانواده بوده اند از زاویه دیگری ناظر بوده اند و تحت تاثیر محیط تربیتی کودک نبودا اند .
بنابر این برداشتهای کودکانه هر کسی بعدها جای تجدید نظر دارد ومتاسفانه همان تصورات کودکانه شرطی میشود وباقی میماند وشاید هیچگاه شناخت بیطرفانه پیدا نشود ضرورت شناخت جدید از این جهت است که انسان در بزرگی در قالب شناختهای اولیه اش دیگران را متصور میشود مثلا اگر در کودکی اشخاصی را بزرگ دیده یا چنین وچنان حالا درهمان قوالب درباره اشخاص قضاوت ورفتار میکند.
*****
احساس وجود در مرکز وکانون
احساس وجود وتعادل درونی باعتبار توجه به مرکز وکانونی برقرار است .این کانون ومرکز را در ذهن ما ،تصورجمعی از دیگران مانند قوم وفامیل واهلیت و اسم ورسم تشکیل میدهد. آنطور که یک طفل مادرش را کانون وجود خود میداند بزرگتران هم کانونهائی ذر ذهن خود داارند که ادمه همان تعلق اولیه بمادر است. وضع طبیعی بشر در محیط اجتماعی چنین است.
دراین میان دین ،معنای دیگری را جلو بشر قرار میدهد ومیگوید کانون ومرکز اینها که تصور میکنی نیست مبدا وکانون وجود تو آفریننده تو وآفریننده کل جهانست. رسیدن به این معنی با همه سهولتی که در بیانش هست کاری مشکل است وبرای همین پیامبران سخت دچار زحمت شدند و قرآن به این مشکل مکرر اشاره دارد. ولی اهل دین غالباهمان کانونها ومبانی ا ولیه را در نفس خود حفظ میکنند و گمان دارند به معنی دین رسیده اند.
****
انسان موجودی مبدا گراست
وقتی آدمی بدنیا میآید کم کم که شعورش گسترش میابد به مبدایی گرایش میابد مناسبترین مبدا برایش مادر یا ولی اوست ونیزمکان خانه را هم پناهگاه یا مبدا میگیرد وبعدخیلی چیزهای دیگررا مبدا و پناهگاه متصور میشود.
این مبادی جانشین مبدا هستی او هم میشود چنانکه طفل گمان دارد از مادرش یا پدرش است وتقریبا گمان دارد که آفریده آنها ست و با این تصور تعادل رونیش حفظ میشود چنانکه در جواب تو کیستی میگوید بچه مادر وپدرم هستم یا اهل این خانه ومحل هستم
این مبدا گرائی های ابتدلئی چه بسا تاآخر عمر پایدار میماند وچیزهای دیگر یا شخصیتهای دیگروقدرتهای دیگر را جانشین مبادی اولیه میکند.
اما حقیقت اینست که این مبادی هیچکدام مبدا اصلی وجود او نیستند ولاجرم گرفتاسرگردانی و بی ثباتی میشود
سئوال من کیستم همیشه در نهان جواب حقیقی میطلبد وعاقبت ناچار است مبدا ومرجع حقیقی خودرا دریابد جستجو کردن مبدا در جامعه به آن میماند که برگی از یک درخت تنومند برگهای دیگرا را منشا ومبدا حساب کند خصوصا برگهای درشت تر وسر سبز تر که در در درخت وجود دارد شخصیت پرستی یا شخصیت ستائی مثالش همین است وبسیار فراگیر میباشد و شخصیتهای مشهور تاریخی هم در این مورد بکار گرفته میشوند.
پیداست وقتی در تشخیص مبدا اشتباه کنیم زندگی دچار آشفتگی وناکامی خواهد شد
پس در پی یافتن مبدا یا خدای خویش باید بود وخودرا با انتساب باو شناخت مبدا فرد کسی است که همه جهان و همه چیز را آفریده (ذالکم الله ربکم خالق کل شئی....) واین کاری مهم و حساس است ومتاسفانه تلقینات ظاهری مذهبی که از ذهن و سر معده برخاسته جواب سرسری وقانع کننده با نسان میدهد وچه بسا اورا از تامل صحیح باز میدارد
*****
سعادت چیست؟
تصور عموم اینست که سعادت رسیدن به خواسته ها وآمالی است که در ذهن وخاطر وجود دارند وبا این معنا همه کوشش دارند که به آن برسند خیال من هم چنین بود.
اما سعادت اینست که امیال وتعصبات خودنمائی نکنند وزندگی بطور طبیعی یا فطری با فرا غت وسلاا مت ادامه داشته باشد وچون هرکسی به ولی ومرجعی نیاز دارد درنهایت بایستی ولی ومرجع را پروردگار بداند اماتصور نادرست از پروردگار نداشته باشد از روی آثار وآیات متوجه او باشد.
همه کارمان تقلیدی است
در راز ونیاز ودعا هم کارمان تقلیدی است آنگاه که تقلیدی نباشد حقیقی است. وقتی میگوئیم توکل بر خدا حرفی را که شنیده ایم طوطی وار تکرار میکنیم تو کل در صورتی درست است پشت لفظ درسکوت توکل شده باشد واین حضور دل کافی را میطلبد واینکار میسر نیست جز با کنار رفتن منیت و احساسهای مربوط به آن که از شرطی شدن هاست.
در راز ونیاز ودعا غالبا مخلوقات را بطور ناآگاهانه قاضی وشنونده میدانیم ونمیدانیم
در قرآن هزاران بار نام خدا(الله.رب.هو..)برده شده و صفات خدابسیار یاد آوری گردیده است بنظرم نشان میدهد ذهنیت انسان باید از هر جهت الهی باشد ودر هر چیز خدا را ببیند واین تقریبا وحدت وجود راتائید میکند.
بنام او
بعضی ویژگیهای فردانسان
مرکزاحساس هستی خود فرد است او رصد گاه عالم خلقت است ودیدگاه دیگران را هم رصد میکند ولی غالبا تحت تاثیردیدگاه دیگران ومعرفیهای آنهاست واز خود مایه نمیگذارد یک فرد تعد د ناپذیر ومنحصر به فرد ونامرئی است مثلا نصف ودو برابر شدنی نیست وکسی نمیداند چه کس درهیکل او زندگی دارد واگرهیکلی شبیه اوساخته شود
او نخواهد شد وما عادتا به این نکته توجه نداریم یا اهمیت نمیدهیم ولی حقیقت دارد.
درست دیدن دیگران
افراد جامعه که شخصیت اجتماعی ما باعتبار آنهاست پدیده هائی غیر ثابتند ویکی ازدیگران بودن ضابطه اجتماعی است نه وجودی واین حقیقت که دیگران خارج ازما هستند وازبیرون مارا می بینند قابل دقت است ماحتی به این نکته بدیهی وساده توحه ودقت لازم را نکرده ایم وچه بسا فردیت خودرا از دیگران باز نمی شناسیم وآنراگم میکنیم به فرمایش علی (ع) خود گمشده را باید یافت این خودکه گم شده ودرجائی جزمحیط اجتماعی گم نشده است.مولوی میگوید:
ای تو در پیکار خودرا باخته دیگران را تو زخود نشناخته...
جوهرآن باشد که قائم باخودست آنعرض باشد که فرع او شده است
مضافا
ما با عینک احساسات وپندارهای دیگران که از روبرو تصویرجسمی واخلاقی وتعبیرات کلامی آنان در ذهن واردشده ،جهان را دیده ایم و خود دیگران راهم با این عینک توهمی میبینیم .یعنی از یک زاویه غلط وعاریتی همه چیز رادیده و متصور میشویم ورنگ ولعاب توهمات، همه حقایق وهرچیزحتی مادیات را در ذهنمان فرا میگیرد. دراین بینشها اصل عالم هستی ومبدا آن وچرائی بودن ها به نسیان سپرده میشود.وبینش ما بصورت درخت بی ریشه درمیآید که از هرطرف خم میشود ودرعالم خیال هرچیز ریشه اش میتواند حساب شود.
یکی مادراست یکی پدر یکی فرزند ویکی شاغل واهل کجا و.. ویکی پیر ویکی جوان .و.. این معانی بطور ثابت جاافتاده واصل شده است وکسی نمیگوید این مادر کیست یا پدر یا برادر وخواهر و.. وخاصیت تولید مثل چه بوده است که خارج از اراده همکان وجودداشته است وگذر عمر چه صیغه است وقضیه مهم آفرینش وقاعده حیات وممات اصولانادیده گرفته میشود در صورتیکه اصل همین آفرینش وچرائی آنست.
از گذشته فکر میکردم مردم مانند گله ای گوسفند سر درهم آورده اند ودر پناه هم هستی را میفهمند واگر کنار هم نباشند همه چیز عوض میشود واحساس نیستی وتوهم ناامنی پیدا میشود ولوامنیت وجودداشته باشد.در صورتیکه هرفرد مجرد آفریده شده وحیات مستقل دارد واین حیات را باید بتواند در تنهائی داشته باشد او یگانه است اما چرایگانه نمیتواندباشد ؟درصورتیکه یگانه شدن یا به یگانگی رسیدن سرنوشت اوست.ولی در حالت معمولی هرکسی در پندارو توهمات اجتماعی زندگی میکند وباشتباه خودش را مستقل وآزاد میپندارد.
ینام او
یک پیمبر ویا امام نبود که کتابی زخود کند تالیف
غیر ایشان نوشته اند کتاب قدر مکتوب را بده تخفیف
ای محصل مشو کتاب پرست از اساتید کم بجو تکلیف
پیرو فکر کس چرا باشی که کنی ابتکار خود تضعیف
سخن اهل دل گرامی دار خارج از وصف زائد وتعریف
پس کتاب خود وجهان برخوان که دهد صیقل دل و تلطیف
باید اما کتابها خوانی تا بجای آوری چنین توصیف
بنام او
بی خدا زیستم زمان دراز بی ولی بی پناه و بی همراز
این گرفتاری درون از چیست زانکه با غیر او شدم دمساز
دل سپردم به اجتماع بشر غفلتی اینچنین شد از آغاز
او مرا آفرید اما من روبه بت کردم و دو صد انباز
مرغ اندیشه در قفس افتاد نتوانست تا کند پرواز
قیل وقا ل همه به گوش آمد نشنیدم زماوراآواز...
خردمندان عالم را الاهی تفوق بر گروه جاهلین ده
تبه کاران عالم را خدایا خبرازعاقبت و زحکم دین ده
به طفلان جهان رحمت بیا ور به آنان اولیای صابرین ده
الاهی ماندگان راه خودرا صبوری بخش وحالات برین ده
هم ای واقف به حاجات هرآن کس دلی آرام وخوش براین غمین ده
توجیه نادرست هستی خود
توجیه هستی خود ما با خدا نکردیم گویا که ما خطائی جز این خطا نکردیم
توجیه هستی خود از دیگران شنیدیم خود مستقل نگاهی بر ماجرا نکردیم
اول خطیئه ما وین مادر خطایا عمری ذلیلمان کرد وانرا رها نکردیم
ازهر طرف شریکان مارا فرا گرفتند از بهر دفع آ نها حتی دعا نکردیم...
چیزی شگفت بینی گرخویش ازوبدانی دارم اسف کز اول این کار را نکردیم
بنام خدا
چرا انسان از خود بیگانه و در نتیجه از خدا دور شده است؟
بدیهی مینماید که بسبب آنست که ولایت مخلوق یا نوع بشر را از ابتدای طفولیت پذیرفته و برآن مانده است وچون اکثر قریب باتفاق مردم همین حال را دارند و مشابه او هستند دائما تائید و تقویت و عادی میشود وبه خود باز نمیآید و برایش این سئوال مطرح نمیشود که ولی حقیقی من کیست ودر صورت مذهبی بودن بازغالبا این حالت ولایت دیگران یا مخلوق دراو هست واینبار در ولایت بزرگان دین توقف میکند ومشکل ولایت خدا را میفهمد(ارادت دراشتن به بزرگان دین چیز دیگری است که درمسیر حق طلبی ومجاهدت ایجاد میشود)
زیاد یاد خدا میکنیم اما اوراچندان کاره وولی خود حساب نمیکنیم و لذا اذکار ما غالبا تقربی ایجاد نمیکند چرا که دل ما به مخلوقلت بسته است و دراثر این خطا در قفسی افتاده و دستخوش آختاپوسهایی آزار دهنده گشته است که از درون به ما فرمان میدهند وعنان تمایلات و و افکار مارا در دست دارند
این حالات به معنی بیگانگی از خوداست یا به معنی داشتن شخصیت مجازیست اگر کسی بخود باشد یابه اصل خود نزدیک گردد خدا را از نزدیک ولی خود میداند و خودرا مملوک اوحساب میکند هرچند که با چشم ظاهر بین اورا نمیبیند
بواسطه دوری وبیگانگی انسان از خدا قرآن میفرماید:
یَا أَیُّهَا النَّاسُ اعْبُدُواْ رَبَّکُمُ الَّذِی خَلَقَکُمْ وَالَّذِینَ مِن قَبْلِکُمْ لَعَلَّکُمْ تَتَّقُونَ
ای مردم خدائی را بندگی کنید که شمارا ومردم قبل از شمارا آفریده شاید تقواپیشه شوید(از غیر او)